ضرورت اصلاح در سازوکار ارزیابی دانش‌بنیان/ معیارهایی که منفعت آن به همه مردم خواهد رسید
علی‌رغم تحولات مهم در زیست‌بوم دانش‌بنیان، ملاک‌های ارزیابیِ شرکت‌ها تغییری نداشته و به محل جدی ناکارآمدی تبدیل شده است. اما تغییراتی موثر برای این شیوه ارزیابی وجود دارد که گره‌های زیست‌بوم دانش‌بنیان را به نفع حل مشکلات کشور باز خواهد کرد.
به گزارش گروه علم و پیشرفت مسیر سبز، با رشد و پرورش زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان و تغییراتی که در آن رخ داده است، لازم است تا اصلاحات جدی در برخی زمینه‌های آن صورت گیرد. معیارهای ارزیابی محصولات و خدمات دانش‌بنیان از جمله مواردی است که باید خود را با وضعیت و شرایط جدید زیست‌بوم مطابقت دهد. تغییر نگرش در نحوه ارزیابی، از این جهت حائز اهمیت است که باعث می‌شود، حمایت‌هایی که از فعالیت‌های دانش‌بنیانی صورت می‌گیرد بهینه و هدفمند شود.
معیار فعلی ارزیابی محصولات و خدمات به عنوان دانش‌بنیان چیست؟
در تعریف آئین‌نامه ارزیابی شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان، محصولات و فناوری‌های شرکت‌های دانش‌بنیان بایستی دارای ویژگی‌های فنی و پیچیدگی سطح بالا باشند تا به عنوان محصول دانش‌بنیان معرفی شوند. در این تعریف، محصول یا خدمت دانش‌بنیان به سختی قابل کپی‌برداری بوده و کسب آن نیازمند تحقیق و توسعه است. به عبارت دیگر، اگر محصول یک شرکت به سختی قابل کپی‌برداری باشد، به عنوان دانش‌بنیان شناخته می‌شود.
در حال حاضر، معیار اصلی ارزیابی دانش‌بنیان بودن یک محصول، پیچیدگی فناوری محصول تولیدی یک شرکت و مرجع تشخیص کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت دانش‌بنیان معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری است. یعنی اگر در بررسی کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت دانش‌بنیان، تشخیص داده شود که محصولی دارای فناوری سطح بالا و با پیچیدگی فنی است، آن محصول به عنوان دانش‌بنیان ثبت می‌گردد و شرکت می‌تواند از حمایت‌های دانش‌بنیانی استفاده کند.
نکاتی که مورد غفلت قرار گرفته است
به طور کلی می‌توان گفت که در ارزیابی فعلی دانش‌بنیان، توجهی به خروجی محصول و تأثیر آن بر اقتصاد و جامعه در نظر گرفته نمی‌شود. معیارهای فعلی به نحوی است که نقش مؤثری در هدایت علم و دانش کسب شده در دانشگاه به سمت تولید دارد، اما حال که زیست‌بوم اقتصاد دانش‌بنیان شکل گرفته و توانسته است مراحل تولید ثروت از علم را طی کند، بایستی رویکردها به نحوی باشد که این ثروت‌آفرینی به صورت بهینه‌تر دنبال شود.
با بزرگ‌ترشدن سهم اقتصاد دانش‌بنیان از اقتصاد کشور، لازم است معیارهای جدیدتری در ارزیابی اتخاذ شود.
